مدل ساختاری سیستم مغزی ـ رفتاری، تکانشگری،ناگویی هیجانی و تنظیم شناختی هیجان با رفتار خوردن

زمینه و هدف: با در نظر گرفتن شیوع چاقی، مطالعۀ عوامل تأثیرگذار بر آن اهمیت می‌یابد. این پژوهش رابطۀ بین متغیرهای سیستم‌های مغزی ـ رفتاری، تکانشگری، ناگویی هیجانی، تنظیم‌شناختی هیجان (ناسازگار و سازگار) و رفتارهای خوردن را مورد بررسی قرار می‌دهد. مواد و روش‌ها: مطالعۀ حاضر از نوع مقطعی است. جامعۀ آماری آن شامل زنان و مردان مبتلا به اضافه‌وزن و چاقی است که به خانه‌های سلامت، مراکز رژیم‌درمانی و باشگاه‌های ورزشی شهر تهران مراجعه‌ کرده‌اند. از میان آن‌ها ۵۰۰ نفر به روش نمونه‌گیری دردسترس انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌های رفتار خوردن داچ، تنظیم‌شناختی هیجان، مقیاس‌های نظام‌های بازداری/فعال‌سازی رفتاری، تکانشگری بارت -۱۱، و ناگویی هیجانی تورنتو پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از مدل‌یابی معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای   SPSS نسخه ۲۱ و AMOS تحلیل شدند. یافته‌ها: تمام ضرایب مسیر مستقیم و غیرمستقیم، به غیر از ضریب رگرسیون بین متغیرهای تنظیم‌شناختی هیجان سازگار و رفتارهای خوردن، معنادار است (۰/۰۱>P) و متغیرهای پیش‌بین ۵۸/۶ درصد از واریانس رفتارهای خوردن را تبیین می‌کند (۰/۰۱>P). تنظیم‌شناختی هیجان ناسازگار به صورت نسبی رابطۀ بین سیستم‌های مغزی – رفتاری، تکانشگری، ناگویی هیجانی و رفتارهای خوردن را میانجی‌گری می‌کند. مدل (پس از اصلاح بر اساس نتایج آماری و دیدگاه‌های نظری) با داده‌های مشاهده‌شده برازش مطلوب را دارد. نتیجه‌گیری: سیستم‌های مغزی ـ رفتاری، تکانشگری، ناگویی هیجانی و تنظیم‌شناختی هیجان، نقش مهمی در پیش‌بینی رفتارهای خوردن افراد دارای اضافه‌وزن و چاقی ایفا می‌کنند که در پیشگیری، درمان و حفظ اثرات درمانی اضافه‌وزن و چاقی می‌بایست مورد توجه قرار گیرند.